วิธีการกินยาคุมกําเนิด

การใช้ยาเม็ดคุมกำเนิดเป็นวิธีที่ได้รับความนิยมสูง เนื่องจากการกินยาเป็นวิธีที่ง่ายไม่เจ็บตัว ราคาถูก ผลป้องกันการตั้งครรภ์ได้สูง ใช้กันอย่างคุ้นเคยมานานแล้ว สะดวก หาซื้อได้ตามร้านขายยาทั่วไป สำหรับเพศหญิงแต่ละเม็ดของยาคุมที่กลืนง่าย ใช้คล่องคือฮอร์โมนสังเคราะห์ที่คล้ายกับฮอร์โมนเพศที่อยู่ในร่างกายเราคือฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนและเอสโตรเจน ในยา 1 เม็ดจะประกอบด้วยสารเคมีสังเคราะห์ 2 อย่างที่มีฤทธิ์คล้ายฮอร์โมนเอสโตรเจนซึ่งเป็นฮอร์โมนพื้นฐานของรังไข่ และฮอร์โมน

โปรเจสเตอโรนซึ่งเป็นฮอร์โมนซึ่งเป็นฮอร์โมนของรังไข่ช่วงหลังไข่ตก การให้ยาที่มีฤทธิ์ 2 อย่างนี้เข้าไปในร่างกาย ยาจะไปยับยั้งฮอร์โมนของสมองและต่อมใต้สมองไม่ให้มากระตุ้นรังไข่ จึงทำให้ไม่มีการตกไข่  ในขณะเดียวกันยาทั้ง 2 ตัวนี้ก็จะทำให้มูกที่ปากมดลูกเหนียว เชื้ออสุจิจึงผ่านเข้าไปถึงในมดลูกและท่อนำไข่ได้ลำบาก และเมื่อให้ไปหลายๆ เดือนก็จะทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกบางตัวไม่พร้อมต่อการฝังตัวของตัวอ่อน สรุปก็คือยามีฤทธิ์ป้องกันการตั้งครรภ์ได้หลายด่าน

ฤทธิ์ของยาจะออกผลป้องกันการตกไข่ได้เต็มที่ภายใน 7 วันนับตั้งแต่เริ่มรับประทานยาในแต่ละรอบ ดังนั้นเมื่อรอบการตกไข่ปกติจะประมาณวันที่ 14-15  +2 วัน นับจากประจำเดือนมาวันแรก ดังนั้นจึงควรเริ่มรับประทานยาภายใน 5 วันนับจากมีประจำเดือนวันแรกจึงจะมั่นใจในประสิทธิภาพการคุมกำเนิดของยา ถ้าเริ่มรับประทานเลยวันที่ 7 ของรอบประจำเดือน เราก็จะไม่มั่นใจการออกฤทธิ์ยับยั้งการตกไข่ได้ทันหรือไม่ ในกรณีนี้จึงควรคุมกำเนิดวิธีอื่นร่วมไปด้วยจนกว่าจะรับประทานยาครบ 7 วันแล้วซึ่งมีทั้งแบบ

- ยาคุมแบบฮอร์โมนรวม
คือใน 1 เม็ดมีทั้งฮอร์โมนเอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรน ที่มีทั้งแต่ละเม็ดมีเท่าๆกันทุกเม็ด และแต่ละเม็ดบนแผงมีระดับฮอร์โมนไล่กันไป เลียนแบบระดับฮอร์โมนร่างกายเราตามธรรมชาติ

- ยาคุมแบบที่มีโปรเจสเตอโตรเจนอย่างเดียว
ยาคุมที่เราใช้กันเป็นประจำทั่วไป ส่วนมากจะเป็นยาคุมแบบฮอร์โมน ซึ่งมีแบบฮอร์โมนต่ำ (มีเอสโตรเจนตั้งแต่ 30-35 ไมโครกรัม) และฮอร์โมนต่ำมาก (มีเอสโตรเจน 20 ไมโครกรัม)

 ### ต้องเข้าใจเมื่อเริ่มใช้ยาเม็ดคุมกำเนิด ###

- เมื่อรับประทานยาเม็ดคุมกำเนิดแผงแรก ควรทำอย่างไร ?
การ มีเพศสัมพันธ์ระหว่างการใช้ยา ทั้งในผู้ที่ใช้ยาเป็นครั้งแรก ผู้ที่ต้องการเริ่มใหม่หลังจากหยุดใช้ยาไปช่วงหนึ่ง ถ้าจะมีเพศสัมพันธ์ใน 2 สัปดาห์แรกต้องใช้วิธีคุมกำเนิดอื่นๆ ร่วมด้วย เช่น ให้ฝ่ายชายใช้ถุงยางอนามัย เพราะยาจะยังไม่มีผลในการป้องกันการตั้งครรภ์ได้ทันที หลังจากนั้นสามารถมีเพศสัมพันธ์ได้ตามปกติ ยกเว้นถ้าลืมกินยาในบางกรณีอาจต้องใช้การคุมกำเนิดวิธีอื่นๆ ร่วมด้วยอีกเช่นกัน

1.ชนิดแผง 21 เม็ด  เริ่มใช้ยาตั้งแต่วันที่ 1 ของรอบประจำเดือน (นับวันแรกที่มีประจำเดือนเป็นวันที่ 1) อาจเริ่มกินยาช้ากว่านี้ได้  แต่ต้องไม่เกินวันที่ 5 ของรอบประจำเดือน กินยาติดต่อกันทุกวันจนหมดแผงในเวลาใดก็ได้แต่ควรทานเวลาเดียวกันทุกวัน หยุดยา 7 วัน  การเริ่มยาในวันแรกของรอบประจำเดือน จะได้ผลการคุมกำเนิดดีตั้งแต่เดือนแรกที่เริ่มกินยา แต่จะมีผลให้รอบประจำเดือนแรกหลังจากใช้ยาสั้นกว่าปกติ จากนั้นรอบประจำเดือนต่อไปจะเป็นปกติ (ประมาณ 28 วัน)


การเริ่มยาในวันอาทิตย์แรกของรอบประจำเดือน บางครั้งจะช่วยปรับให้ไม่มีประจำเดือนช่วงวันหยุดเสาร์-อาทิตย์  ระหว่างหยุดยา 2-4 วัน จะมีเลือดประจำเดือนมา เมื่อหยุดยาครบกำหนดให้เริ่มแผงใหม่ในวิธีเช่นเดิม ผู้ใช้จะเริ่มกินยาเม็ดใดในแผงก่อนก็ได้แต่ถ้ากินตรงกับวันกำกับจะช่วยป้องกันไม่ให้ลืมกินยา


2.ชนิดแผง 28 เม็ด  เริ่มกินยาในวันแรกของรอบประจำเดือน กินเม็ดแรกในส่วนที่ระบุบนแผงว่าเป็นจุดเริ่มต้นใช้ยา และกินตามวันกำกับตามทิศลูกศรจนหมดแผงและกินแผงใหม่ติดต่อได้เลยไม่ต้องหยุดยา ยากลุ่มนี้ต้องกินติดต่อกันทุกวันไปตลอด ชื่อยาอาจมีคำว่า ED เพื่อทำให้ทราบว่าเป็นยาชนิด 28 เม็ด


ชนิดที่มีฮอร์โมนหลายระดับ  ตัวยาในแต่ละเม็ดจะไม่เหมือนกัน เช่น ใน 1 แผงจะมีตัวยาที่ต่างกันถึง 3 กลุ่มจึงต้องกินยาตรงตามที่ลูกศรกำกับ และเมื่อลืมกินยาต้องเลือกกินให้ตรงกับชนิดยาที่ลืมด้วย


- ทำอย่างไรหากต้องกินยาอื่นร่วมกับยาเม็ดคุมกำเนิด ?
ถ้ามีการเจ็บป่วยอื่นๆ ขณะใช้ยาเม็ดคุมกำเนิด เมื่อไปพบแพทย์ หรือซื้อยากินเองควรแจ้งให้แพทย์หรือเภสัชกรทราบว่ากำลังใช้ยาเม็ดคุมกำเนิด อยู่ เนื่องจากมียาหลายชนิด เช่น ยารักษาวัณโรค ลมชัก และยาปฎิชีวนะบางตัวที่ทำให้ประสิทธิภาพของยาเม็ดคุมกำเนิดลดลงเมื่อนำมาใช้ ร่วมกัน และอาจส่งผลให้มีเลือดออกผิดปกติ หรือตั้งครรภ์ได้ ซึ่งหากต้องใช้ยาเหล่านั้นเป็นเวลานานอาจต้องเลือกยาเม็ดคุมกำเนิดที่มี ปริมาณตัวยาสูงขึ้น หรือเปลี่ยนไปใช้วิธีคุมกำเนิดแบบอื่นแทน

- ทำอย่างไรถ้าลืมกินยาเม็ดคุมกำเนิด ?
ยาเม็ดคุมกำเนิดเป็นยาที่ต้องใช้ประจำ การลืมกินยาเป็นเรื่องที่พบบ่อยๆ แม้ว่าไม่เป็นอันตรายแต่ก็มีผลเสีย เช่น ทำให้ผู้ใช้มีเลือดออกกะปริดกะปรอย และถ้าลืมบ่อยๆ อาจเกิดการตั้งครรภ์ได้ จึงควรกินยาในเวลาเดียวกันทุกวัน เก็บยาในที่เห็นง่ายๆ เพื่อช่วยเตือนไม่ให้ลืมกินยาได้บ้าง และในกรณีที่ลืมกินยาแล้วให้แก้ไขดังนี้

*ลืมกิน 1 เม็ด : ให้กินทันทีที่นึกได้ แล้วกินเม็ดถัดไปตามเวลาเดิม เช่น ปกติกินยาคุมทุกวันตอน 2 ทุ่ม แต่เมื่อคืนเผลอหลับไปก่อน นึกขึ้นได้ตอน 7 โมงเช้า ให้ไปหยิบยาเม็ดนั้นมากินทันที แล้วตอน 2 ทุ่มของวันนั้นก็กินยาเม็ดต่อไป (ซึ่งเป็นเม็ดสำหรับวันนั้น) แต่ถ้านึกได้ตอน 2 ทุ่มตอนเห็นแผงยา ก็กินพร้อมกันไป 2 เม็ดเลย

*ลืมกิน 2 เม็ด : หมายถึงไม่ได้กิน 2 วันติดๆกัน แล้วนึกขึ้นไดในวันที่ 3 ให้กินยาวันละ 2 เม็ด เวลาเช้าและเย็น 2 วันติดต่อกัน นั่นคือ เช้าวันที่สาม 1 เม็ด ตอนเย็นวันที่สามอีก 1 เม็ด และต่อไปคือวันที่สี่กินตอนเช้า 1 เม็ด ตอนเย็น 1 เม็ด และเพื่อความปลอดภัยและมั่นใจ  เดือนนี้ควรใช้ถุงยางอนามัยควบไปด้วย

*ลืม 2 เม็ด ติดต่อกันในช่วงสัปดาห์ที่ 3 หรือลืมมากกว่า 2 เม็ด ในช่วงใดก็ตามให้หยุดยาแผงนั้นจนกว่าจะมีเลือดประจำเดือนจึงเริ่มยาแผงใหม่ ให้ใช้ถุงยางอนามัยร่วมด้วยหรืองดร่วมเพศตั้งแต่เริ่มหยุดยาจนกินยาแผงใหม่ไป 2 สัปดาห์


สำหรับผู้ที่ลืมกินยาบ่อยๆ ควรเปลี่ยนไปใช้วิธีคุมกำเนิดอื่นๆ เช่น ยาฉีดคุมกำเนิด ห่วงอนามัย เป็นต้น


อาการข้างเคียงจากยาเม็ดคุมกำเนิด
ยาเม็ดคุมกำเนิดอาจ ทำให้เกิดอาการคลื่นไส้อาเจียน อาการเจ็บคัดเต้านม เลือดออกกะปริดกะปรอย น้ำหนักตัวเพิ่ม มีสิว มีฝ้า ปวดศีรษะ อาการเหล่านี้ส่วนใหญ่มักหายไปได้เองหลังจากใช้ยาเป็นระยะเวลาประมาณ 2 ถึง 3 เดือน


ผลเสียของยาคุมกำเนิด

- อาจทำให้มีความผิดปกติของไขมันในเลือด

- การแข็งตัวของเลือดง่ายกว่าปกติ ไม่ดีสำหรับคนที่มีประวัติเคยมีเส้นเลือดดำอุดตัน

- คนที่เป็นเนื้องอกมดลูก เนื้องอกเต้านม จะให้เป็นมากขึ้น

- ยานี้จะถูกทำลายที่ตับ ถ้ามีโรคตับอยู่จะทำให้ตับอักเสบขึ้นได้

คนที่ไม่ควรรับประทานยาคุมกำเนิด

1. มีไขมันในเลือดสูง มีความดันโลหิตสูง

2. มีประวัติเส้นเลือดอุดตันในเส้นเลือดดำ

3. มีก้อนที่เต้านมไม่ทราบสาเหตุ เป็นมะเร็งเต้านม

4. เนื้องอกมดลูก

5. เป็นโรคตับ ตับทำงานไม่ดี

6. อายุมากเกิน 45 ปีขึ้นไป



*** ยาคุมฉุกเฉิน ( Emergency Pill หรือ Morning Pill) ***

   "ฉุกเฉิน" หมายความว่าควรใช้ในเวลาฉุกเฉินจริงๆเช่น แผนป้องกันขั้นที่ 1 พลาดหรือยังไม่ได้ทันได้ใช้ นี่คือแผนรองรับขั้นที่สอง เช่น คืนนั้นเมาไปหน่อยไม่ทันได้ป้องกัน หรือป้องกันแต่ถุงยางแตก รั่ว หรือหลุด

   กินให้ถูก   : ยาคุมฉุกเฉิน หรือที่เราเรียกชื่อว่า โพสตินอร์ เป็นยาคุมกำเนิดฮอร์โมนเดี่ยวคืโปรเจสโตรโรนตัวเดียวเท่านั้นแต่เข้มข้น

   วิธีกิน       : 1 กล่องมียาคุม 2 เม็ด
   เม็ดที่ 1: กินภายใน 72 ชั่วโมงที่มีเซ็กซ์ (กินได้เร็วยิ่งดี) แต่ถ้ากินแล้วอาเจียนใน 2 ชั่วโมงที่กินยาลงไปให้กินยาเม็ดนั้นใหม่ เพราะยายังไม่ได้ถูกดูดซึม
   เม็ดที่ 2 กินต่อจากเม็ดแรก 12 ชั่วโมง

    คำแนะนำ  : ไม่ควรกินเกิน 4 เม็ดต่อเดือน และไม่ควรใช้เป็นยาคุมประจำ ใช้ในกรณีฉุกเฉินเท่านั้น เพราะอาจเกิดผลข้างเคียง เลือดออกกะปริดกะปรอย หรือท้องนอกมดลูก

อ่านเื่รื่องอื่นเพิ่มเติมได้ที่  http://www.howto.in.th